ในวันนี้ Internet of Things (IoT) กลายเป็นหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อความได้เปรียบในธุรกิจอุตสาหกรรมไปแล้ว หากภาคธุรกิจอุตสาหกรรมไม่สามารถที่จะนำองค์กรผ่านกระบวนการ Digital Transformation ได้สำเร็จ ธุรกิจก็จะขาดความยืดหยุ่นและเป็นอุปสรรคต่อการปรับตัว อีกทั้งจะไม่สามารถใช้ประโยชน์จาก IoT และเทคโนโลยีดิจิทัลอื่น ๆ เพื่อยกระดับองค์กรได้อย่างเต็มที่ การต่อยอดธุรกิจจากนวัตกรรมเดิมหรือสร้างนวัตกรรมใหม่บนเทคโนโลยี IoT นั้น ในปัจจุบันองค์กรชั้นนำของโลกหลายองค์กรได้พัฒนาไปถึงขั้นนำเทคโนโลยีที่เรียกว่า Digital Twins หรือ “คู่แฝดดิจิทัล” มาใช้กันแล้ว ไม่เพียงแค่นำมาใช้ แต่องค์กรต่าง ๆ ยังเชื่อกันว่า เทคโนโลยีนี้จะเป็นอนาคตของโลกธุรกิจอุตสาหกรรมในอีกไม่กี่ปีข้างหน้าด้วย แท้ที่จริงแล้ว Digital Twins คืออะไรกันแน่ มาพบคำตอบกัน

ทำความรู้จักกับคู่แฝดดิจิทัล

              ความจริงแล้ว Digital Twins นั้นไม่ใช่เรื่องใหม่ แนวคิดของเทคโนโลยีนี้ถือกำเนิดมาเกือบ 20 ปีแล้ว แต่ก็ได้รับการพัฒนาและนำมาใช้อย่างเป็นรูปธรรมจริง ๆ เมื่อไม่นานมานี้ เพราะกระบวนการ Digital Transformation ในองค์กรต่าง ๆ เพิ่งจะเริ่มตื่นตัวกันในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา หากจะสรุปเป็นนิยาม Digital Twins ก็คือ เทคโนโลยีในการสร้างแบบจำลองสิ่งต่าง ๆ เป็นวัตถุทางกายภาพในรูปแบบดิจิทัล หรือจะกล่าวให้ง่ายกว่านั้น เทคโนโลยีนี้ก็คือ การโคลนนิ่งสิ่งต่าง ๆ แบบเรียลไทม์ สิ่งที่ทำการโคลนนิ่งออกมาจะให้รายละเอียดคุณสมบัติใกล้เคียงกับวัตถุต้นฉบับ แต่พิเศษกว่าตรงที่สามารถแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นไปแล้วในอดีตและให้ข้อมูลสิ่งที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตของวัตถุที่จำลองออกมาได้ด้วย

คู่แฝดดิจิทัลทำงานอย่างไร การทำงานของเทคโนโลยี Digital Twins นั้นจะอาศัยการบูรณาการ 3 เทคโนโลยีดิจิทัลเข้าหากัน อันได้แก่

• เทคโนโลยีการสร้างแบบจำลอง เป็นลักษณะเทคโนโลยีการสร้างวัตถุเสมือนแบบ 3D
• เทคโนโลยี IoT เป็นเทคโนโลยี Sensor และการเชื่อมต่อสื่อสารกันระหว่างอุปกรณ์ต่าง ๆ เมื่อ Sensor ของอุปกรณ์ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลทางกายภาพของอุปกรณ์ต้นแบบแล้ว ก็จะทำการสื่อสารกับอุปกรณ์อื่น ๆ ที่เชื่อมต่อถึงกันเพื่อการเก็บและส่งต่อข้อมูลไปประมวลผล
• เทคโนโลยีวิเคราะห์ประมวลผลคุณภาพสูง เป็นเทคโนโลยีวิเคราะห์ประมวลผลเป็นแบบขั้นสูงอันเกิดขึ้นจากการนำศักยภาพของเทคโนโลยี 5G มาเสริมประสิทธิภาพเทคโนโลยีประมวลผล ด้วยเพราะ 5G มีประสิทธิภาพในการเชื่อมต่อกับอุปกรณ์ต่าง ๆ ในระบบนิเวศแบบ IoT ได้อย่างกว้างขวางมากขึ้น จึงทำให้การรับ-ส่งข้อมูลไปยังเทคโนโลยีประมวลผลทำได้แบบ Realtime ทั้งรวดเร็ว ครบถ้วน และแม่นยำมากขึ้น จนได้มาซึ่งชุดข้อมูลที่มีความละเอียด และมีคุณภาพมากพอที่จะนำใช้เป็นฐานในการสร้างแบบจำลองเสมือนจริงขึ้นมาใหม่

              โดยแนวคิด Digital Twins จะนำเทคโนโลยีทั้ง 3 ที่เป็นองค์ประกอบนี้มาบูรณาการและทำงานร่วมกัน หากกล่าวให้เห็นเป็นรูปธรรมในเชิงอุตสาหกรรมการผลิตมากขึ้น ก็อาจสรุปกระบวนการทำงานได้ดังนี้

1. เริ่มต้นจากเทคโนโลยี IoT ใช้ Sensor และการเชื่อมต่อสื่อสารกันระหว่างอุปกรณ์ต่าง ๆ เพื่อเก็บข้อมูลต้นแบบ
2. ส่งข้อมูลไปประมวลผลแบบ Cloud อันมีระบบ AI ช่วยในการประมวลผล
3. AI จะดึงเอาข้อมูลจาก Big Data มาทำการเรียนรู้ (Machine Learning) และทำการวิเคราะห์ข้อมูลจนตกผลึก
4. ข้อมูลที่ตกผลึกแล้วจะถูกนำมาใช้สร้างแบบจำลองแบบดิจิทัลขึ้นมา เพื่อตอบสนองความต้องการของภาคธุรกิจอุตสาหกรรม อาจเป็นแบบจำลองสำหรับการออกแบบผลิตภัณฑ์ เพื่อใช้ในการทดลองออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ ว่าวิธีไหนที่จะลดเวลาในการออกแบบผลิตภัณฑ์ ทำอย่างไรถึงจะลดปัญหาการหยุดการทำงานของเครื่องจักรการผลิต มีจุดผิดพลาดตรงไหนในกระบวนการผลิตสินค้าบ้าง และจะต้องแก้ปัญหาอย่างไร อย่างนี้เป็นต้น

              จากที่กล่าวมานี้จะเป็นได้ว่า Digital Twins ทำงานบนฐานที่เป็นเทคโนโลยีดิจิทัลทั้งหมด ซึ่งหากภาคธุรกิจอุตสาหกรรมต้องการที่จะนำวิธีการนี้มาใช้จริง ๆ ก็จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเริ่มต้นจากการทำให้ Digital Transformation เกิดขึ้นกับธุรกิจโดยสมบูรณ์เสียก่อน เมื่อองค์กรมีรากฐานโครงสร้างเทคโนโลยีดิจิทัลที่พร้อมแล้ว ก็จะสามารถนำแนวคิด Digital Twins มาปรับใช้กับธุรกิจได้ในทันทีโดยไม่ต้องลงทุนใหม่ หรือปรับเปลี่ยนโซลูชันด้านไอทีใหม่ให้สิ้นเปลืองเวลาและงบประมาณ ดังนั้น Digital Transformation จึงเป็นรากฐานที่สำคัญอย่างมากในการเปลี่ยนแปลงธุรกิจให้สามารถก้าวเดินไปอย่างมีศักยภาพและพร้อมสำหรับการแข่งขันที่ดุเดือดขึ้นในอนาคตอันใกล้

เทคโนโลยีคู่แฝดที่จะช่วยเปลี่ยนโฉมธุรกิจอุตสาหกรรมได้อย่างไร

              มาถึงตรงนี้ทุกท่านอาจพอเห็นภาพคร่าว ๆ ของเทคโนโลยีคู่แฝดดิจิทัลกันแล้ว แต่เชื่อว่าหลายท่านยังมองภาพไม่ออกว่าเทคโนโลยีนี้จะนำมาใช้สร้างมูลค่าหรือเปลี่ยนโฉมธุรกิจอุตสาหกรรมต่าง ๆ ได้อย่างไร คุ้มค่าเพียงพอที่จะตัดสินใจลงทุนทำ Digital Transformation ให้องค์กรมีความพร้อมสำหรับการปรับใช้เทคโนโลยีนี้ในทันทีเลยหรือไม่ ก็ขอสรุปให้เห็นภาพดังนี้

              1.อุตสาหกรรมการผลิต Digital Twins สามารถนำมาใช้กับวงจรการผลิตได้ตั้งแต่ขั้นตอนแรกจนถึงขั้นตอนสุดท้าย อย่างสร้างแบบจำลองในการออกแบบผลิตภัณฑ์ การผลิต การส่งมอบไปถึงปลายทาง รวมไปถึงการนำไปใช้งานจริงของผู้บริโภค ผู้ประกอบการสามารถเห็นภาพของวงจรทั้งหมดที่จะเกิดขึ้นได้ก่อน อันจะช่วยทำให้วิเคราะห์ปัญหา ลดความผิดพลาดในการทำงานและสามารถที่จะออกแบบบริการที่เกี่ยวข้องทั้งก่อนและหลังการขายให้เกิดความเหมาะสมกับธุรกิจได้

              2.อุตสาหกรรมยานยนต์ สามารถนำใช้ในการสร้างแบบโมเดลเสมือนจริงเพื่อวิเคราะห์ความเสี่ยงต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในการใช้งานรถยนต์ รวมถึงวิเคราะห์ประสิทธิภาพของสมรรถนะของเครื่องยนต์แบบต่าง ๆ เพื่อให้สามารถออกแบบรถยนต์ที่มีคุณภาพ มีความปลอดภัยและตอบสนองการขับขี่ของผู้ใช้งานได้ดีมากยิ่งขึ้น

              3.อุตสาหกรรมค้าปลีก นำมาใช้สร้างแบบจำลองพฤติกรรมการจับจ่ายซื้อสินค้าของผู้บริโภคผ่านช่องทางต่าง ๆ เพื่อออกแบบแพลตฟอร์มสำหรับการช้อปปิ้งของลูกค้า ออกแบบการบริการหรือการวางระบบ CRM ให้ลูกค้าได้รับความสะดวกในการซื้อสินค้าและได้รับความปลอดภัยในการชำระเงิน รวมไปถึงได้รับประสบการณ์ใหม่ ๆ ที่ดียิ่งขึ้น

              4.อุตสาหกรรมการแพทย์ นำมาใช้สร้างแบบจำลองเพื่อการศึกษาวินิจฉัยและติดตามโรคของแพทย์ โดยเป็นการติดตามและรวบรวมข้อมูลด้านสุขภาพของคนไข้ผ่านเทคโนโลยี Sensor เมื่อได้ข้อมูลมาแล้ว แพทย์ก็จะนำมาสร้างแบบจำลองเพื่อการศึกษาวินิจฉัยและหาแนวทางในการรักษาโรคที่แม่นยำและลดผลข้างเคียงต่อคนไข้ต่อไป

รูปประกอบจาก: Graphical Research

ทิศทางของเทคโนโลยีคู่แฝดดิจิทัล

              รายงานจาก Graphical Research บริษัทที่ดำเนินการศึกษาวิจัยข้อมูลธุรกิจอุตสาหกรรมในเชิงลึก ชี้ว่า ตั้งแต่ปี 2020 เป็นต้นไปจนถึงปี 2026 บริษัทธุรกิจอุตสาหกรรมต่าง ๆ ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกและยุโรปมีแนวโน้มจะนำเทคโนโลยี Digital Twins มาใช้กับธุรกิจของตนเองมากขึ้นเรื่อย ๆ และในทั้งสองภูมิภาคนี้มีแนวโน้มว่ามูลค่าทางการตลาดของเทคโนโลยีคู่แฝดดิจิทัลจะเติบโตขึ้นอย่างก้าวกระโดด โดยมูลค่าทางการตลาดของเทคโนโลยี Digital Twins ในปี 2019 ตลาดภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกและตลาดยุโรป มีมูลค่าอยู่ที่ 1 พันล้านดอลลาร์ มีการณ์คาดการณ์ว่าปี 2020 - 2026 มูลค่าอาจโตขึ้น 30 - 35% โดยเฉพาะตลาดภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกที่จะนำเทคโนโลยี Digital Twins มาใช้ในการลดความผิดพลาดในการทำงานของกระบวนการผลิต รวมไปถึงนำมาใช้ลดต้นทุนการออกแบบสินค้าและการบริการใหม่ ๆ เพื่อให้ลูกค้าได้รับประสบการณ์ใหม่ ๆ ที่น่าประทับใจมากขึ้น

รูปประกอบจาก: Graphical Research

              สำหรับตลาดยุโรปที่เป็นผู้นำด้านอุตสาหกรรมเทคโนโลยีการผลิตของโลกก็เช่นกัน จะมีการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี Digital Twins ในระบบอุตสาหกรรมกันมากขึ้น จากการคาดการณ์มีแนวโน้มว่า มูลค่าตลาดอาจจะพุ่งขึ้นไปถึง 9.5 พันล้านดอลลาร์ได้เลยทีเดียว 

[1] Graphical Research, “Digital Twin Market: Top Impactful Trends Fostering the Industry Growth through 2026.”, From: https://www.globaltrademag.com/digital-twin-market-top-impactful-trends-fostering-the-industry-growth-through-2026/ 

              จุดนี้เป็นสิ่งที่ช่วยยืนยันทิศทางและแนวโน้มของเทคโนโลยีคู่แฝดดิจิทัลว่าจะมีบทบาทและความสำคัญต่อธุรกิจอุตสาหกรรมแขนงต่าง ๆ มากขึ้นนับจากนี้ และเป็นเครื่องชี้ว่าถึงเวลาแล้วที่ธุรกิจอุตสาหกรรมไทยควรจะต้องตระหนักถึงการทำ Digital Transformation ให้เกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์โดยเร็ว เพื่อเป็นรากฐานในการนำเทคโนโลยีดิจิทัลใหม่ ๆ เข้ามาปรับใช้เพื่อยกระดับธุรกิจและสร้างความได้เปรียบในการแข่งขัน ให้ภาคธุรกิจอุตสาหกรรมไทยมีศักยภาพและสามารถจะแข่งขันกับตลาดโลกได้เสมอ AIS Business จึงขอร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสนับสนุนกลุ่มองค์กรอุตสาหกรรมทุกกลุ่มด้วยคำแนะนำและโซลูชันเทคโนโลยีที่หลากหลาย ที่พร้อมจะทำให้กระบวนการ Digital Transformation ในธุรกิจของคุณเป็นเรื่องที่สะดวกสบายมากยิ่งขึ้น ด้วย 5G Ecosystem ที่พร้อมตอบโจทย์การทำงานของภาคธุรกิจอย่างรอบด้าน โดยดึงศักยภาพของโครงข่าย 5G ที่ AIS พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานไว้รองรับการทำงานของภาคธุรกิจอุตสาหกรรม มาช่วยยกระดับการทำงานของภาคธุรกิจให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังมีทีมงานคุณภาพที่เชี่ยวชาญ ทำให้เรามีความพร้อมที่จะให้บริการลูกค้าองค์กรอย่างมืออาชีพและครบวงจรตามที่ลูกค้าองค์กรต้องการ

วันที่เผยแพร่ 11 สิงหาคม 2565

Reference

• Deloitte., “Industry 4.0 and the digital twin Manufacturing meets its match.”, From: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/kr/Documents/insights/deloitte-newsletter/2017/26_201706/kr_insights_deloitte-newsletter-26_report_02_en.pdf
• Graphical Research., “Digital Twin Market: Top Impactful Trends Fostering the Industry Growth through 2026.”, From: https://www.globaltrademag.com/digital-twin-market-top-impactful-trends-fostering-the-industry-growth-through-2026/
• Pascal Brosset, Thiago Martins, Mike Watson, and Sheri Williams., “How digital twins enable autonomous operations.”, From: https://www.accenture.com/th-en/insights/industry-x/manufacturing-systems-architecture